Asielzoeker mag meer dan 24 weken per jaar werken

Op 29 november 2023 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) uitspraak gedaan over de zogenoemde ’24-weken-eis’. In de Wet arbeid vreemdelingen is geregeld dat asielzoekers maximaal 24 weken in een periode van 52 weken mogen werken. Er geldt wel een wachttijd van ten minste zes maanden na het indienen van een asielaanvraag. Voor de overige 28 weken binnen deze periode hebben zij geen toegang tot de arbeidsmarkt. Al enige tijd staat deze regel ter discussie en is de vraag of deze regel verenigbaar is met Europese regelgeving. De Afdeling heeft nu geoordeeld dat de 24-weken-eis niet gehanteerd mag worden.

De Europese Opvangrichtlijn bepaalt dat asielzoekers “daadwerkelijke toegang” dienen te krijgen tot de arbeidsmarkt. Dit moet worden uitgelegd als “effectieve toegang”. Dit houdt in dat de asielzoeker niet alleen toegang heeft tot de arbeidsmarkt, maar ook dat hij een eerlijke kans krijgt om deel uit te maken van de arbeidsmarkt. De Europese Opvangrichtlijn bepaalt in artikel 15, tweede lid, dat lidstaten de ruimte hebben om zelf te bepalen onder welke voorwaarden asielzoekers toegang tot de arbeidsmarkt krijgen. Het Hof van Justitie heeft echter bepaalt dat lidstaten geen maatregelen of voorwaarden mogen vaststellen die afbreuk kunnen doen aan het doel en nuttig effect van de richtlijn. Met de 24-weken-eis wordt volgens de Afdeling afbreuk gedaan en de regel is daarom in strijd met Europees recht. Hiermee bevestigt de Afdeling twee uitspraken van de rechtbank Den Haag, zittingsplaats Arnhem, en zittingsplaats Utrecht die eerder dit jaar tot hetzelfde oordeel kwamen.

De Afdeling verwijst in haar uitspraak naar het eindrapport dat onderzoeksbureau Regioplan in april 2023 heeft opgesteld op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Uit dit rapport volgt dat de 24-weken-eis de effectieve toegang tot de arbeidsmarkt voor asielzoekers verhindert. De regel vormt een drempel voor werkgevers om asielzoekers als personeel aan te nemen. De werkgever gaat meestal op zoek naar personeel voor langere termijn. Het is verder voor veel werkgevers niet de moeite waard om tijd en energie te steken in het aanvragen van een tewerkstellingsvergunning, als de asielzoeker na 24 weken al weer gedwongen wordt te stoppen met werken. De eis maakte van de asielzoeker geen aantrekkelijke werknemer.

Het gevolg van de uitspraak is dat de 24-weken-eis onverbindend is en niet meer kan worden toegepast. De tewerkstellingsvergunning kan vanaf dit moment worden afgegeven voor een langere periode, namelijk maximaal de duur van het Vreemdelingen Identiteitsbewijs, waarmee de asielzoeker kan aantonen rechtmatig in Nederland te verblijven.